ABD kürtaj haklarını geri alırken, Şili onları kutsal kılmak için çalışıyor

Kürtaj hakları aktivistleri ve destekçileri 26 Mayıs 2022’de New York’taki Union Square’de düzenlenen mitinge katıldılar.

• Şili, anayasalarında kürtaja yer veren dünyadaki birkaç ülkeden biri olmaya hazırlanıyor.
• Bu, Amerika Birleşik Devletleri’nin yakın zamanda kürtaj hakkını kaldırmasından sonra geldi.
• Yakın tarihli bir Ipsos anketi, Şilililerin yüzde 41’inin isteğe bağlı kürtajdan yana olduğunu ortaya koydu.

---

Amerika Birleşik Devletleri elli yıllık kürtaj hakkını kaybederken, uzun süredir Latin Amerika’nın en muhafazakar ülkelerinden biri olan Şili, aynı hakkı anayasasına koymaya hazırlanıyor.

Bu, kürtaj haklarının savunucuları tarafından uğrunda mücadele edilen bir garanti, ancak son bir engel kaldı: Şili’nin diktatörlük sonrası ilk anayasası 4 Eylül’de referanduma sunulacak.

Onaylanması halinde Şili, kurucu yasasında “gönüllü hamileliği sonlandırma” hakkını garanti altına alan dünyadaki birkaç ülkeden biri ve çoğunluk Katolik Latin Amerika’da ilk olacak.

Şili’de 2017 yılına kadar bu prosedür tamamen yasaktı ve bugün sadece tecavüz vakalarında veya kadının veya fetüsün yaşamı için bir tehdit olması durumunda izin veriyor.

OKUYUN | Kürtajın Teksas’taki bir kliniği yönetmesinden bu yana, kalıcı sterilizasyon için artan talepler aldı.

Konu Şili’de hâlâ bölücülüktür, ancak Katolik Kilisesi’nin milletvekilleri üzerindeki hakimiyeti son yıllarda zayıfladığından bu çok daha az.

Yakın tarihli bir Ipsos anketi, Şilililerin yüzde 41’inin seçmeli kürtajdan yana olduğunu buldu.

Başka bir yüzde 32 tecavüz nedeniyle hamilelik vakaları gibi şartlı olarak onaylıyor.

Yüzde yedisi buna tamamen karşı.

‘Şeylere isimleriyle hitap edin’

Şili için yeni bir kurucu yasa taslağı hazırlamak üzere seçilen Anayasa Konvansiyonu’nun 154 üyesi arasında bile – yarısı kadındı – cinsel ve üreme haklarına ilişkin maddede kürtajdan açıkça bahsedilmesine dair bir fikir birliği yoktu.

Bazıları, belgenin tamamen reddedilmesine yol açabilecek tartışmalara yol açacağından korkuyordu.

Ancak Şili’nin etkili feminist hareketi, bir teklifin taslak sözleşme tarafından dikkate alınması için gereken 15.000 imzayı alarak dahil edilmesini zorladı.

Kürtaj hakkının anayasada yer alması için savaşan bir aktivist olan kongre üyesi Alondra Carrillo, “herhangi bir şeyi isimleriyle adlandırmak gerekiyor” dedi.

Şu anki haliyle, taslak belgenin 16. maddesi, “gönüllü hamileliğin sonlandırılması” için gerekli olan “hizmetlere” erişim hakkının ana hatlarını çiziyor.

Şili, Latin Amerika’da kürtaj hakları konusunda ABD ile ters yönde ilerleyen tek ülke değil.

Şubat ayında, bir başka muhafazakar ülke olan Kolombiya anayasa mahkemesi, Uruguay, Küba, Guyana ve Arjantin’e katılarak, 24 haftaya kadar hamilelik için kürtajı suç olmaktan çıkardı.

Bu, Latin Amerika’da kürtaj için son kesinti ve hareketi “iğrenç” olarak nitelendiren Başkan Ivan Duque’nin isteklerine karşı çıktı.

Prosedür ayrıca Mexico City’de ve Meksika’nın 32 eyaletinden sekizinde daha yasal. ABD’li kadınlar, genellikle Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yüksek sağlık maliyetleri nedeniyle kürtaj bakımı için Meksika’daki hizmetlere başvurmuştu, ancak yeni kısıtlamalar ışığında talebin artması bekleniyor.

Latin Amerika’daki çoğu ülke tıbbi nedenlerle veya tecavüz vakalarında kürtaja izin verir, ancak El Salvador, Honduras, Nikaragua, Dominik Cumhuriyeti ve Haiti’de açık bir yasak yürürlüktedir.

‘Hayat savunulmalı’

Şili’nin anayasa taslağı, bazıları tarafından, muhaliflerin kürtajın hamileliğin “dokuz aya kadar” gerçekleşmesine izin vereceğini iddia ettiği bir gebelik sınırı belirlemediği için eleştirildi.

İnsan hakları uzmanı ve Anayasa Meclisi üyesi Janise Meneses, böyle bir sonucun “tamamen yanlış” olacağını söyledi.

AFP’ye verdiği demeçte, “Son tarihten bahsedilmiyor çünkü bu anayasal bir mesele değil”, daha ziyade yasa için bir tarih.

Şili’deki kürtaj karşıtları, ABD Yüksek Mahkemesi’nin “Anayasanın kürtaj hakkı vermediğini”, bunun yerine siyasi bir karar olduğu yönündeki kararına bakıyorlar.

Şili Siempre “yaşam yanlısı” gruptan Bernardita Silva, ABD’nin kararını “çok cesaret verici” bir yasal örnek olarak nitelendirerek, “Kürtaj hakkını tesis eden bir Anayasayı onaylamamalıyız” dedi.

“Hayat savunulmalı,” diye ekledi.

1990’da Augusto Pinochet diktatörlüğünün düşmesinden sonra bile Şili, Opus Dei gibi güçlü aşırı muhafazakar Katolik grupların etkisi altında sivil haklar konusunda geri kalmaya devam etti.

AYRICA OKUYUN | Yeni ABD kürtaj gerçeği şekillenirken yeni protestolar

Erkekler arasındaki eşcinsel ilişkiler 1999’a kadar suç sayıldı ve boşanmaya sadece 2004’te izin verildi.

Kilisenin bir dizi pedofili skandalıyla ciddi biçimde zayıfladığı 2017’de Şili, tıbbi nedenlerle ve tecavüz vakalarında kürtaja izin verdi.

İki yıl sonra, ülke, sivil ve üreme hakları da dahil olmak üzere daha eşitlikçi bir toplum talep eden ölümcül kitlesel protestolarla düzen karşıtı öfkeyle patlak verdi.

Eşcinsel evlilik geçen yıl yasallaştırıldı.

Aralık ayında Şilililer, muhafazakar rakibinin karşı çıktığı kürtaj hakkını savunmayı da içeren solcu bir programla iktidara gelen Başkan Gabriel Boric’i seçtiler.

---

Asla bir hikayeyi kaçırmayın. Bülten yelpazemizden seçim yapın istediğiniz haberleri doğrudan gelen kutunuza almak için.